ÇAKIR ELEKTRIK - ELEKTRIK DEVRESI

1. ELEKTRİK DEVRESİ BAĞLANTILARININ DEMONTAJI

No-frost buzdolaplarındaki elektrik devresi bağlantı sistemlerini anlayabilmemiz için onun bir elektrik şeması üzerinde çalışma sistemini incelememiz gereklidir.

Şekil 1.1'de no-frost soğutucuya ait elektrik devre şemasını incelediğimizde Lhattından giren faz termostat kontağından geçtikten sonra timerın ( zamanlayıcının ) 3 numaralı kontağına girer ve buradan timer motorunu besler. Timer motoru, nötrünü 1 numaralı soketten, termik sigorta ve defrost rezistansları üzerinden tamamlar. Bu noktada timer motorunun direnci rezistanslara göre çok yüksek olduğundan defrost rezistansları sadece iletken görevi görürler ve bu sırada çalışmazlar.3 numaralı kontaktan giren faz 4 numaralı kontaktan fan motorunu, ara bölme alt rezistansını ve röle üzerinden kompresörü besler. Fan motoru nötrünü N hattından kapı butonları üzerinden tamamlar. Ara bölme alt rezistansı ve kompresör ise nötrlerini direkt N hattından alırlar.

Aydınlatma lambası fazını L hattından, nötrünü kapı butonu üzerinden alt kapının açılması tamamlar ve yanar. Normal çalışma periyodu, otomatikte bekleme süreleri hariç 7 saattir. Timer bu süreyi doldurduktan sonra defrost konumuna geçerek defrost işlemini başlatır. Bu devre timerın yapısı itibarıyla elektromekanik bir devre olarak tanımlanabilir.

Şekil 1.1: No-frost buzdolabı elektrik devre şeması

Resim 1.1: No- Frost buzdolabı elektrik bağlantıları soket panosu

1.1. Termiğin, Rölenin, Kapı Butonunun, Lamba Duyunun Demonte Edilmesi

Buzdolaplarında kullanılan termikler oldukça basit ve küçüktürler. Genellikle termik kompresörün bulunduğu bölümde hemen kompresörle bitişik olarak monte edilmiştir. Elektriksel bağlantıları soketli veya klipslidir. Bağlantıları bu soketlerden ayırmak suretiyle kesmiş oluruz. Burada dikkat edilmesi gerekli husus motoru besleyen enerji kesik olmalıdır. Röle kompresörün olduğu bölümde yer alır. Rölenin temel ve tek görevi, kompresörün yük altında ilk hareketini sağlamaktır. Röle elektrik bağlantı biçimi basit olup sistem içerisinde nereye bağlanacağı bellidir.

Arızalı röle tırnak uçlarından elle çekilmek suretiyle yerinden çıkartılır. Bu esnada devrede akım olmamasına dikkat edilmelidir.

Resim 1.2: Termik ve röle grubu

Kapı butonları genellikle buzdolaplarının ara bölme sacı veya kapının kapandığı yan veya üst birleşme duvarlarında tırnak şeklinde bir çıkıntıdır. Buton elektrik bağlantılarına ulaşmak için yapılacak ilk işlem, ince uçlu düz bir tornavida yardımı ile iç plastiğe zarar vermeden kapı butonu bulunduğu yuvadan çıkarmaktır. Daha sonra elektrik bağlantılarını soketlerinden söküp buton dışarı alınır.

Resim 1.3: Kapı butonu elektriksel bağlantılarının sökülmesi

Lamba duyunun kablo uçları takip edilerek dolabın arkasındaki soket kutusundaki yerleri tespit edilir ve bu soketler çekilmek suretiyle yerinden çıkartılır ve elektrik bağlantısı kesilir.

1.2. Evaporatör ve Kondenser Fanının Sistem İçindeki Görevi ve Demonte Edilmesi

1.2.1. Evaporatör Fanının Sistem İçindeki Görevi

Evaporatör fanı evaporatörde düşük sıcaklıktaki havayı alt bölümlere cebri olarak yaymada kullanılır. Fan motoru alt ve üst kapı butonlarına seri olarak bağlıdır. Herhangi bir kapı açıldığında motor devre dışı kalır. Böylece soğuk havanın dışarı sızması önlenmiş olur. Soğutucunun termostatı devreyi açtığında kompresör durur. Bu durumda dondurucu bölümde sıcaklığın yükselmemesi için fan motoru da durur. Diğer bir fasılada da timer, defrost durumuna geldiğinde, evaporatörde buzlar erirken fan motoru da evaporatör hacmindeki ılık ve nemli havayı soğutucunun diğer bölümlerine göndermemek üzere devre dışı bırakılır.

Şekil 1.2: Evaporatör fanının sistem içindeki yeri

Evaporatör fanı, evaporatörün arka kısmına koruyucu alüminyum sac duvarlarına yakın bölüme yerleştirilmiştir. Evaporatör ön plastik kapağı çıkartıldıktan sonra kapak dışarı alınır. Daha sonra fan motorunu evaporatör kapağına bağlayan iki adet yıldız başlı vida tornavida ile sökülür ve fan motoru ön tarafa çekip çıkartılır. Fan motoru ve evaporatör rezistans elektriki bağlantılar bu arka bölümde toplanmış olan soketli bağlantı kabloları ve klipsler yardımıyla yapılmıştır. Bütün dondurucu sistem elemanlarının kablolarının belli bir yere toplandığı, klips ve soketlerin takıldığı bir sistem panosu bulunur ve soketler buraya bağlanır. Bu pano çoğunlukla buzdolabı arka sacına sabitlenmiştir. Evaporatör fanı kablolarını takip etmek için dondurucu bölüm arka plastiğinin çıkartılması gereklidir. Bu çıkartıldıktan sonra kablo takibi yapmak daha kolaydır. Kablolar takip edilmek suretiyle evaporatör fan kablosu, soketlerinden elle çekilerek çıkartılır.

Şekil 1.3: N0-Frost buzdolabı evaporatörü

Resim 1.4: Evaporatör fanı elk.bağ. soket uçları

Resim 1.5: Evaporatör fanı

1.2.2. Kondenser Fanının Sistem İçindeki Görevi

Soğutucu akışkan buharının hava ile soğutularak yoğuşmasını sağlamaktır. Kondenser fanı kondenserin hemen bitişiğinde ona çok yakın bir konumdadır. Kondenser fanının demontajına başlamak için önce kabin dibi sacını vidalarından tornavida ile sökeriz. Bunun için buzdolabını bir kişi yardımı ile hafifçe arkaya doğru eğeriz ve kondenser fanını konstrüksiyon sacına bağlayan iki adet civatalı somunu açar ve fanı yerinden alırız. Elektriki bağlantıları hemen kondenserin bulunduğu yerde soketli olup sökülmesi basittir. Soketler çekilmek suretiyle fan motoru elektrik bağlantısı kesilmiş olur.

Resim 1.6: Kondenser ve fan motoru bağlantı kabloları

1.3. Defrost Saatinin ve Rezistansının Sistem İçindeki Görevi ve Demonte Edilmesi

1.3.1. Defrost Saatinin Sistem İçindeki Görevi

Normal çalışma süresini ve defrost periyodunu ayarlamaktır. Defrost saatini, defrost periyodunu kompresörün toplam devrede kalma süresini referans olarak ayarlar. Buzdolabı içindeki multi flow kapağı ve straforunu çıkardıktan sonra defrost saatinin elektrik bağlantılarını soket uçlarından çıkarmalıyız. Daha sonra defrost saatini montaj plastiğine bağlayan iki adet yıldız başlı vidayı sökmeliyiz. Vidaları söktükten sonra defrost saatini aşağı doğru hafifçe çekerek çıkartırız.

Resim 1.7: Defrost saatinin yerinden demonte edilmesi

Resim 1.8: Defrost saatinin yerinden demonte edilmesi

1.3.2. Defrost rezistansının sistem içindeki görevi

Evaporatörün yüzeyinde yapışık veya boru içinde bulunur. Yanlız Defrost periyodunda devreye girerek evaporatör yüzeyindeki buzları eritir. Dolabın normal çalışma periyodunda sadece iletken olarak görev yapar ve timer motorunu besler.

Şekil 1.5: Defrost rezistansı elektrik kabloları

Defrost rezistansı, evaporatörün kapağı çıkartıldıktan sonra evaporatörü gövdeye bağlayan iki adet yıldız başlı vida sökülür. Defrost rezistansı elektrik bağlantısı soketli olup soket yerleri bellidir. Soketler elle çekilerek rezistans elektrik bağlantısı kesilir ve evaporatör yukarı kaldırılarak defrost rezistansı yerinden alınır.

Resim 1.9: Defrost rezistansı elektrik bağlantı kabloları

2. SOĞUTMA DEVRESİ HAT ELEMANLARININ DEMONTAJI

Soğutma devresi hat elemanları arasındaki gaz akış şeması :

Şekil 2.1: Soğutma devresi hat elemanları arasındaki gaz akış şeması

2.1. Kompresör Emme, Basma, Yağ Soğutma Borularının Demonte Edilmesi

Kompresör emme, basma ve yağ soğutma borularını sökmeden önce sistem içerisindeki soğutucu gazın boşaltılması önemlidir. Bunun için önce gaz servis borusunun kesilip gazın boşaltılması gereklidir. Sistem içindeki gaz tipini öğrenmek için önce dolabın üzerindeki etikete bakılır. Eğer sistem içerisindeki gaz R12 veya R134a ise servis borusu pense yardımı ile kırılmalıdır. Sistem içerisinde R-600 gazı mevcut ise kesme işlemi kesinlikle ısıl işlem uygulanarak yapılmamalı, etrafta yanıcı, yakıcı, elektrikli fiş, priz vb. şeyler bulunmamalıdır.

Sistem içindeki gaz tamamen boşaldığında emiş, basınç ve yağ soğutma boruları oksiasetilen kaynağı ile ısıtılarak sökülür. Eğer sistem içindeki gaz R–600 gazı ise boruların söküm işlemi kesinlikle ısı kullanılarak yapılmamalı, borular boru makası ile kesilmelidir. R–600 gazı yanıcı olduğundan gaz kaçaklarında ortam havalandırılmalı ve kesinlikle hiçbir yanıcı madde ortamda bulundurulmalıdır. Aksi takdirde patlama olabilir.

Resim 2.1: Bakır boru keskisi

Resim 2.2: Kompresör emme, basma ve yağ soğutma boruları

2.2. Drayer, Kılcal, Lamelli Evaporatör ve Kondenserin Demonte Edilmesi

2.2.1. Drayerin Demonte Edilmesi

Drayer, soğutma çevrimi içerisinde kondenser ile kılcal boru arasında yer alır ve sıvı hâldeki gazın içindeki rutubeti, asitleri ve tozları süzerek tutma görevi yapar. Dolayısı ile drayerin içi zaman içinde dolar ve iş göremez hale gelir. Drayerin demontajı için ilk olarak sistemin gazını boşaltırız, daha sonra ise kılcal boru bağlantısını kılcal makası ile keseriz. Drayerin kondenserden gelen bağlantısını ise oksi-asetilen alevi ısısı yardımı ile birleştirme yerlerinden ayırırız.

Resim 2.3: Ev tipi soğutucularda kullanılan Drayerin demontajı

2.2.2. Kılcal Boru Demonte Edilmesi

Genleşme elemanları içinde en basit ve en ucuz soğutucu kontrol veya akış ayar elemanıdır. Aşınabilecek veya değiştirilmesi gereken hareketli parçaları yoktur, çünkü taşımak üzere tasarlandığı soğutma yüküne uygun uzunlukta olan küçük çaplı bakırdan imal edilmiş bir borudur. Kılcal boruda meydana gelebilecek tek sorun onun tıkanması olacaktır. Tıkalı bir kılcalı yenisi ile değiştirirken, drayerin çıkışı ile evaporatörün giriş noktasına yakın bir yerden işaretleme yapılır ve boru kesme makası veya yan keski ile kesilerek yerinden çıkartılır. Bu işlem yapılırken diğer soğutucu hat elemanlarına zarar vermemeliyiz.

Resim 2.4: Kılcal boru

Şekil 2.2: Kılcal boru gaz akışı

2.2.3. Evaporatörün Demonte Edilmesi

Evaporatörün demontajı için önce sistemdeki gazı boşaltmalıyız ve evaporatöre bağlanan eşanjör borusunu oksi-asetilen yardımıyla ayırmalıyız. Kılcalı kılcal makası ile bağlantılarından ayırmalıyız. No- frost buzdolaplarında evaporatör sökülürken ekovatın elektrik bağlantı uçları sökülüp bunun şeması çizilir. Öncelikle evaporatöre ulaşabilmemiz için dondurucu bölüm arka ve alt plastiklerini sökmemiz gereklidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus klape kanalı üzerinin mutlaka kapatılması gerektiğidir. Bu kanala herhangi bir malzeme düşmemesine özen göstermeliyiz. Koruyucu plastikleri söktükten sonra evporatör ortaya çıkmış olur. Evaporatör gövde sacına iki kulakçıktan vidalarla tutturulmuş vaziyettedir. Bu vidaları söktükten sonra evaporatörü dışarı alabiliriz.

Evaporatörü sökerken evaporatörün etrafındaki alüminyum sacları çıkarmayınız. Evaporatörü saclarla beraber dikkatli bir şekilde komple yukarı doğru kaldırabilirsiniz. Evaporatör etrafındaki alüminyum saclar sadece rezistansların değiştirilmesi gerektiğinde açılmalıdır. Ancak kaynak işlemlerinde kaynak yapılan kısmın arka yüzeyine tavanına ve iç yüzeylerine mutlaka zarar görmemesi için koruyucu bir sac yerleştirilmelidir.

Resim 2.5: Demonte edilmiş no- frost buzdolabı evaporatörü

Resim 2.6: Buzdolabı kondenseri

2.2.4. Kondenserin Demonte Edilmesi

Buzdolabı kondenserleri buzdolabının arka yüzeyine sac vidalarla vidalanmak suretiyle sabitlenmiştir. Kondenserin montaj vidalarını sökmeden önce kondenserin kompresörden gelen ve evaporatöre giden bakır borularını kesmemiz veya ısı yardımı ile ayırmamız gereklidir. Serbest kalan kondenser montaj vidalarından tornavida ile sökülerek yerinden alınır.

2.3. Üst Kapak Contası Isıtıcısının Demonte Edilmesi

Üst kapak contası, üst kapak ile alt kapak arasındaki ara bölmede hemen üst kapağın altındadır. Üst kapak contası ısıtıcısına ulaşabilmemiz için ara bölme sacının plastiğinin çıkartılması gereklidir. Isıtıcıya ulaşıldıktan sonra elektrik bağlantı uçları lehim yerleri eritilerek ısıtıcı dışarı alınır.

3. SOĞUTMA DEVRESİ HAT ELEMANLARININ MONTAJI

No-frost buzdolabını diğer dolaplardan ayıran en önemli özellik soğutmanın gerçekleştiği bölümlerde buzlanmanın olmayışıdır. Buzdolaplarında soğutucu (evaporatör) iki bölme arasına yerleştirilmiştir. Soğuk hava üst ve alt bölmelere bir fan motoru yardımı ile cebri olarak dağıtılmaktadır. Hava, soğutucu üzerinden geçerken sıcaklığını ve nemini bırakır. Soğuk ve kuru olarak her iki bölüme fan motoru ile üflenir. Timer (zamanlayıcı) belirli zaman aralıklarında ekovatı durdurur. Soğutucunun içinden geçirilen ısıtıcı, soğutucuda kar ve buzu otomatik olarak eritir. Su ise bir boru vasıtası ile ekovat üzerindeki kaba, bazılarında ise kondenserin bulunduğu kaba akar. Ekovat veya kondenseri soğutarak faydalı bir iş yapmış olur. Kaba biriken su, ısı nedeniyle buharlaşarak ortamın havasına karışır.

Dolabın üst bölümü küçük ve üflenen hava fazla olduğundan burası derin dondurucu bölümüdür. Alt kısımda klapenin ayarlanması ile üflenen hava ayarlanarak istenilen soğukluk elde edilir.

Bu dolapların gaz çevrimi diğer dolaplar gibidir. Ekovat, kondenser, drayer, soğutucu ve dönüş borusu üzerinden gaz dolaştırılarak soğutma sağlanır.

Şekil 3.1: No-Frost buzdolabı kesiti ve soğutucu hat elemanları

3.1. Lamelli Evaporatör Montaj Edilmesi

Lamelli evaporatör söküldüğü şekilde yerine monte edilmelidir. Evaporatörün arkasında bulunan ve üzerine damlalık rezistansı monte edilmiş olan plakada evaporatörün doğru yerleştirilebilmesi için üçgen bir askı parçası bulunmaktadır.

Dondurucu bölümdeki evaporatör kapağı aynı zamanda evaporatöre hava girişini de sağlayan bir parçadır. Bu yüzden kapağın çok sıkı monte edilmiş olması, havanın hava kanallarının yanından kaçmasını önlemek bakımından çok önemlidir. Bu durum evaporatörün buzlanmasına neden olabilir. Eğer tutucunun tırnakları kırılmışsa, evaporatörün kapağı vidalarla sabitlenmelidir.

Resim 3.1: No- Frost buzdolabı evaporatörünün montajı

Evaporatör tıkanıklık kontrolü yapıldıktan sonra yerine monte edilmesine geçilir. Öncelikle Evaporatör buzdolabı yüzeyine vidalarla tutturulur. Daha sonra evaporatörün giriş ve çıkış ağızları montaj kapağının kenarından dışarı çıkartılır. Sonra bu boşluk izolasyonla doldurulup montaj kapağı yerine sabitlenir. Evaporatör içi soğukluğu hissedecek termostat duyargası ise Evaporatör üzerindeki yerine monte edilir. Evaporatörün geliş ağzı drayere, dönüş borusu da kompresörün dönüş hattına lehim kaynağı ile kaynatılır. Kaynak sert lehim kaynağı olmalıdır. Evaporatör değişince mutlaka drayeri de değiştirmemiz gereklidir. Çünkü eski drayer tekrar kullanılmaz.

Resim 3.2: No- Frost buzdolabı evaporatör montajı ve soğutma boruları yerleşimi

3.2. Kondenserin Monte Edilmesi

Ev tipi soğutucularda en yaygın olarak kullanılan kondenser tipi telli-borulu statik ( doğal akışlı ) kondenserlerdir.

Kondenser imalatında borular uygun boyda kesilip –U- şeklinde büküldükten sonra bir kalıba yerleştirilir. Her iki tarafına, ısı transfer yüzeyini arttırmak amacıyla teller yerleştirilmiştir. Sonra yine aynı kalıp içinde punta kaynak makinesi kullanılarak, soğutucu boruları tellerle kaynatılır. Yeni kondenser söküldüğü şekilde dolabın arka yüzeyine monte edilmelidir. Kondenser önce montaj vidaları vasıtası ile buzdolabının arka gövdesine tutturulur. Daha sonra kondenser boruları bir ucu kompresör tarafına diğer ucu ise evporatör hattı tarafına sert lehimle kaynatılır.

Resim 3.3: Telli- borulu tabii çekişli buzdolabı kondenseri

3.3. Kompresörün Monte Edilmesi

Soğutma devrelerinde kullanılan kompresörlerin gücü ne olursa olsun uzun ömürlü ve arızasız çalışması, doğru şekilde montajla mümkün olur. Montajda dikkat edilecek hususların başında yer seçimi ile uygun, montaj ve tespit elemanlarının kullanılması gelir. Montaj sırasında ve sonrasında verilebilecek bakım, onarım gibi servis hizmetleri için de uygun alanın bulunması son derece önemlidir.

Kompresörler buzdolabı alt tabanında bulunan ve çelik konstrüksiyondan hazırlanmış altlık üzerine monte edilirler. Kompresörler söküldüğü gibi yerlerine dikkatli bir şekilde monte edilmelidirler. Montaj esnasında aşağıda montaj detayı verilen birleştirme sistemine uyulmalıdır. Aksi hâlde dolapta istenmeyen titreşimler ve sarsıntılar meydana gelmesi kaçınılmaz olur. Bunun için öncelikle şasede kalan titreşim lastiklerini yeni kompresör ayaklarına takmalı, sonra da kompresör, şasedeki yerine oturtulmalıdır.

Şekil 3.2: Kompresör bağlantı ağızları

Resim 3.4: Kompresör ayak montajı

Şekil 3.3: Çelik konstrüksiyon taban üzerine komp. montajı

3.4. Drayerin Monte Edilmesi

Şekil 3.4: Drayerin iç yapısı

Drayer devrede sıvı hattı üzerine, drayer üzerinde işaret edilen ok yönünde monte edilmelidir. Ev tipi buzdolaplarında kullanılan drayerler, kondenser ile kılcal arasına takılır ve bir defa kullanılıp atılır tipte olanlardandır. Yeni drayer yerine monte edilirken önce kılcalın ucunu kılcal boru makası yardımı ile düzgün bir şekilde keseriz ve kılcalı drayere düzgünce yerleştiririz. Kılcalın drayerin içine fazlaca girip, drayerin yapısını bozmamasına özen göstermeliyiz. Aynı şekilde drayerin diğer ucunu kondenserden borunun içine yerleştirdikten sonra lehimleme işlemlerine geçeriz. Önce kondenser çıkışını sert lehim kaynağı ile daha sonra kılcal boru ile drayer bağlantısını sert lehim kaynağı ile kaynatarak birleştiririz. Bu işlemler yapılırken sistem içindeki gaz boşaltılmış olmalıdır.

Resim 3.5: Drayerin sert lehimlenmesi

Resim 3.6: Drayerin monte edilmiş şekli

3.5. Boru Eğimlerinin Düzenlenmesi

Kompresör ve diğer tüm hat elemanları yerine monte edildikten sonra boruların düzenlenmesine ve gerekli eğimlerinin verilmesine geçilir. Boru eğimleri gaz akış yönü doğrultusunda artan bir eğim olmalı ve borular basınç kayıplarına meydan vermeyecek şekilde geniş kavisli bükülmeli, mümkün olan en kısa yol takip edilmelidir. Boruların düzenlenmesi ve eğim verme işlemi kaynak işlemlerinden önce ve sistem içinde gaz yokken yapılmalıdır.

Resim 3.7 : Boru eğimlerinin verilmesi

3.6. Kılcalın kesimi

Kılcal borunun aşınabilecek veya değiştirilmesi gereken hareketli parçaları yoktur, çünkü taşımak üzere tasarlandığı soğutma yüküne uygun uzunlukta olan küçük çaplı bakırdan imal edilmiş bir borudur. Kılcal borunun tamiri söz konusu değildir, yenisi ile değiştirilmelidir. Değiştirme işlemi esnasında sistem içinde soğutucu akışkan olmamalıdır. Tıkalı bir kılcalı yenisi ile değiştirirken, drayerin çıkışı ile Evaporatörün giriş noktasına yakın bir yerden işaretleme yapılır ve bakır boru kesme aparatı veya yan keski ile kesilerek yerinden çıkartılır. Sistem içindeki kılcal boruları değiştirmek amacıyla uzunluğunu veya ölçüsünü değiştirmeye kalkmamalıyız.

Kılcal boru değiştirilmeden önce iç çapının ne olduğunu belirlemeliyiz. Fiziksel uzunluğunun ne olduğu hususunda en doğru yöntem ise ekleme yapılacak her iki uçtan en az 2,5 cm bırakmaktır. Kılcal boruyu, orijinaliyle aynı uzunlukta ve aynı boyda olan bir kılcal boruyla değiştirmeliyiz.

Resim 3.8: Bakır boru kesme aparatı

Şekil 3.5: Kılcal borunun kesilme aralığı

4. ELEKTRİKSEL ELEMANLARIN MONTAJI

4.1. Termiğin, Rölenin, Kapı Butonunun, Lamba Duyunun Monte Edilmesi

Termik ve röle beraber kompresöre bir yıldız başlı vida tornavida ile sabitlenir. Elektrik bağlantıları söküldüğü şekilde yerlerine bağlanır.

Termik nasıl çıkartılmışsa aynı şekilde yenisi yerine elle monte edilmelidir. Termik tasarlandığı kompresöre bağlandıktan sonrada akım kontrolünü yapmamız gereklidir. Buzdolaplarında kullanılan termikler oldukça basit ve küçüktürler. Bu nedenle termik motora giriş ucundan elle çekilmek suretiyle çıkartılır ve takılır. Burada dikkat edilmesi gerekli husus buzdolabını besleyen enerjinin kesik olmasıdır.

Resim 4.1: Buzdolabı termiği

Resim 4.2: Termik ve rölenin beraber kompresör yanına montajı

Röle kompresörün olduğu bölümde yer alır. Rölenin temel ve tek görevi, kompresörün yük altında ilk hareketini sağlamaktır. Röle elektrik bağlantısı kablo soketleriyle oldukça basit olup sistem içerisinde nereye bağlanacağı gösterilmiştir.

Rölelerin uygulandığı motor özelliklerine (kalkış akımına, gücüne vb.) göre doğru ve uygun elektriksel büyüklükte olması çok önemlidir. Aksi hâlde, motorun kalkışının ve korunmasının istenen şekilde olması sağlanamaz. Bu nedenle arızalı bir röle yenisiyle değiştirildiğinde mutlaka eskisiyle aynı özellikleri taşımalıdır. Arızalı röle tırnak uçlarından elle çekilmek suretiyle yerinden çıkartılır. Yeni röle yine aynı şekilde yerine takılmalıdır. Elektrik bağlantıları soket uçları aynı yere gelmek suretiyle birleştirilir. Bu esnada devrede akım olmamasına dikkat edilmelidir.

Kapı butonlarının görevi buzdolabı kapısı açıldığında lambanın yanmasını ve fan motorunu durmasını, kapı kapandığında ise lambanın sönmesini ve fan motorunun tekrar çalışmasını sağlamaktır.

Resim 4.3: Kapı butonunun monte edilmesi

Kapı butonları genellikle buzdolaplarının ara bölme sacı veya kapının kapandığı yan veya üst birleşme duvarlarında tırnak şeklinde bir çıkıntıdır. Kapı butonları vida kullanılmadan genellikle yelerine tırnaklı takılır. Kapı butonu takılmadan önce elektrik kablo soket uçları yerlerine takılır. Daha sonra da buton yerine elle oturtulur.

Lamba elle çevrilmek suretiyle sökülür. Ancak buzdolabı lamba duyunu monte etmek için öncelikle lamba duydan çıkartılmalıdır. Duyu monte edebilmemiz için lambanın bağlı olduğu kutuyu yerine takmamız gereklidir. Lamba kablo uçları duydaki yerine takıldıktan sonra kutu komple vidaları ile yerine takılır. Daha sonra lamba duya takılarak lamba kapağı kapatılır. Duyun elektrik kabloları soketlerin takıldığı bölümdeki yerlerine takılır.

Resim 4.4: Buzdolabı lambası plastik koruma kutusu

4.2. Evaporatör ve Kondenser Fanının Sistem İçindeki Görevi ve Monte Edilmesi

4.2.1. Evaporatör Fanının Sistem İçindeki Görevi

Evaporatör fanı, evaporatörün arka kısmındaki koruyucu alüminyum sac panele yakın bölüme yerleştirilmiştir. Dondurucu bölüm arka plastiğinin sökülmesi sonrası fan motoru görülür. Yeni fan motoru söküldüğü gibi takılır. Fan motoru aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir plastik kol üzerine vidalanmak suretiyle monte edilir. Yeni fan motoru yerleştirildikten sonra fan motoru güç kabloları soketlerinin nereye takılacağı bellidir. Bütün dondurucu sistem elemanlarının kablolarının belli bir yere toplandığı klips ve soketlerin takıldığı bir sistem panosu bulunur ve soketler buraya bağlanır

Çalıştırılmadan önce evaporatör kontrol edilir buzlanma var ise eritmeye bırakılır, tamamen eridikten sonra dolap devreye alınır.

Resim 4.5: Evaporatör fanı

Resim 4.6: Evaporatör fan motoru

4.2.2. Kondenser Fanının Sistem İçindeki Görevi

Soğutucu akışkan buharının hava ile soğutularak yoğuşmasını sağlamaktır. No-frost buzdolaplarında kondenserler cebri hava soğutmalı olarak imal edilirler ve kompresörün bulunduğu bölümde kondenser fanı ile birlikte gruplandırılmıştır. Cihazın arkasındaki vidaları söküp ses izolasyonunu da sağlayan plakayı çıkartarak kompresör bölümüne ulaşabiliriz.

Kondenser fanı söküldüğü şekilde yerine monte edilmelidir. Kondenser fanı bulunduğu yere vidalı veya somunlu olarak sabitlenir. Kondenser fanını konstrüksiyon sacına bağlayan iki adet civatalı somun yerine vidalanır ve fan motoru elektrik bağlantıları soketteki yerlerine bağlanır.

Resim 4.7: Kondenser fanının monte edilmesi

4.3. Defrost Saatinin ve Rezistansının Sistem İçindeki Görevi ve Monte Edilmesi

4.3.1. Defrost Saatinin Sistem İçindeki Görevi

Defrost saati daha önce de değinildiği gibi belirli zaman aralıklarında evaporatör üzerinde biriken buzların erimesi için ısıtıcıları devreye sokar. Buzdolabının evaporatörü üzerindeki buzun eritildiği bu periyot defrost periyodu olarak adlandırılır.

Defrost saatinin önemli bir fonksiyonu da evaporatör üzerindeki buzlar eridikten sonra ısıtıcıların devreden çıkmasından sonra buzdolabı içerisinde hava sirkülasyonu başlatmadan önce kompresörü belirli bir süre çalıştırarak evaporatör bölgesini soğutarak kontrolü sağlamasıdır. Bu kontrol fan gecikmesi olarak adlandırılır.

Defrost saati elektriki bağlantısı, söküldüğü şekilde monte edilmelidir. Defrost saati, kompresörün bulunduğu bölümdedir. Defrost saati elektrik bağlantılarına ulaşabilmemiz ancak defrost saati muhafaza kutusunu açtıktan sonra mümkün olacaktır. Muhafaza kutusunu açtıktan sonra defrost saati karşımıza çıkar. Defrost saatinin tamiri söz konusu olamayacağı için yenisinin takılması gereklidir. Defrost saati elektrik bağlantısı, sökülüp takılacağı yeri bellidir. Yeni defrost saati sistem içindeki yerine soketleri birleştirmek suretiyle elektriksel bağlantısı gerçekleştirilmiş olur.

Resim 4.8: Defrost saatinin monte edilmesi

4.3.2. Defrost Rezistansının Sistem İçindeki Görevi

Defrost ısıtıcısı da denilen rezistans defrost zamanında devreye girerek evaporatör üzerinde biriken buzların erimesini sağlamaktır.

4.3.3. Defrost Rezistansının Monte Edilmesi

Defrost rezistansı evaporatörün altındaki kanala yerleştirilmiştir. Defrost rezistansına ulaşmak veya değiştirmek için Evaporatörün etrafındaki alüminyum sacların sökülmesi gereklidir. Bu saclar sökülmeden defrost rezistansına ulaşılamaz. Defrost rezistansı tamir edilmez yenisi ile değiştirilmelidir. Yeni defrost rezistansı söküldüğü şekilde yerine monte edilmelidir. Gücü ve ölçüsü sökülenle aynı olmalıdır. Yeni defrost rezistansı, evaporatör üzerindeki konumuna iyice yerleştirilerek monte edilir. Daha sonra rezistans elektrik bağlantı uçları, soket yerlerine bağlanır.

Resim 4.9: Yeni defrost rezistansının yerine monte edilmesi

Resim 4.10: Defrost rezistansı elektrik bağlantıları

5. SOĞUTUCU ELEMANLARIN SERT LEHİMLENMESİ

Soğutma sistemlerinde soğutma hat elemanları metallerinin birleştirme işlemi sert lehimleme (gümüş lehimi) denilen birleştirme ile gerçekleştirilir. Bu lehimleme şeklinin tercih edilmesinin nedeni yüksek dayanım sağlanması ve paslanma oluşturmamasıdır. Titreşime dayanıklı olması, sızdırmazlık özelliğinin bağlantı ve birleştirme işleminin çabuk ve basit olması bu lehimleme şeklinin diğer tercih sebepleri olarak sıralanabilir.

Sert lehimli sistemlerde soğutma hat elemanlarını birbirlerine birleştirmek için lehim bağlantı parçaları kullanılır ve bu parçalar bütün hat elemanlarının birbirlerine eklenmesinde aynı şekilde kullanılır. Bazı lehim bağlantı parçaları boruyu boruya bağlamak içindir. Bu bağlantı parçaları prinç çubuklardan veya dövme bakırdan yapılırlar. Borunun parçaya rahatça oturabilmesi için hassas olarak imal edilirler. Yalnızca lehimin akabilmesi için çok ince bir lehim boşluğu vardır.

KAYNAKÇA

- ASLAN Ali (Teknik Öğretmen) Elektrikli Ev Aletleri Tamir ve Bakımı, Kocaeli
- SAYAR Engin Deniz Soğutma ve İklimlendirme Meslek Bilgisi Temel Ders Kitabı MEB,. İstanbul- 2004
- ÜSTÜNDAĞ Ulaş Cemal - Soğutma Notları – 2006
- YILDIZ Taner Ders Notları (Ankara Yapı Meslek And. Tek. ve İnş.Tek.Lisesi, Tesisat Teknolojisi İklimlendirme Bölümü öğretmeni) Ankara, 2007
- BOSCH- SİEMENS Broşürleri ve Kullanım Kılavuzu -2001
- MEB Soğutma ve iklimlendirme Cilt-l, İstanbul 2002
- www.arcelik.cum.tr
- www.klimacı.com.tr
- www.soğutmacı.com.tr
- www.uğur.com.tr